TÜRKİYE’NİN GEÇMİŞ SEÇİMLERİ TÜRKİYE SEÇİMLERİ

31 Mart 2024 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimleri'nde, 81 il, 973 ilçe, 390 belde belediye başkanı ile 50 bin 336 muhtar belirlendi. Katılımın yüzde 78.11 olduğu seçimlerin kesin sonuçlarını Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 6 Mayıs 2024'te açıkladı. 31 Mart Mahalli İdareler Genel Seçimleri'nde CHP 35, AK Parti 24, Dem Parti 10, MHP 8, YRP 2, BBP ile İYİ Parti birer il belediye başkanlığı kazandı.

Seçimde yurt içinde 52 milyon 93 bin 375 oy kullanıldı, katılım oranı yüzde 85.72 oldu. Yurt dışı temsilcilikler ve gümrüklerde 1 milyon 930 bin 226 seçmen oy kullanırken yurt dışı seçmenin seçime katılımı yüzde 56,34 olarak gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Seçimi'nin ikinci tur oylamasında Cumhur İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan geçerli oylardan 27 milyon 834 bin 589 seçmenin oyunu aldı. Erdoğan, yüzde 52,18'le yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. CHP Genel Başkanı ve Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise geçerli oylardan 25 milyon 504 bin 724'sini aldı. Kılıçdaroğlu'nun oy oranı yüzde 47.82 oldu.

Geçerli oyların seçime katılan adaya dağılımına göre, Recep Tayyip Erdoğan toplam oyların 27 milyon 133 bin 849'unu aldı. Erdoğan geçerli oyların yüzde 49,52'sini aldı. Muharrem İnce toplam 235 bin 783 oy ile geçerli oyların yüzde 0,43'üne ulaştı. İnce, ilk tur öncesi adaylıktan çekildi. Kemal Kılıçdaroğlu toplam 24 milyon 595 bin 178 oy aldı. Kılıçdaroğlu'nun aldığı geçerli oy oranı ise yüzde 44,88 oldu. Sinan Oğan toplam 2 milyon 831 bin 239 oy alırken, geçerli oy oranı yüzde 5,17 olarak gerçekleşti.

2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, Türkiye cumhurbaşkanını belirlemek için birinci turu 14 Mayıs 2023, ikinci turu 28 Mayıs 2023 tarihinde yapılmış olan seçimlerdir. Birinci turu 2023 Türkiye genel seçimleri ile aynı gün 14 Mayıs 2023’te yapılmıştır.

Geçerli oyların seçime katılan siyasi partilere dağılımına göre AK Parti toplam 19 milyon 392 bin 462 (yüzde 35,62) oyla parlamentoda 268, CHP 13 milyon 802 bin 183 (yüzde 25,35) oyla 169, MHP 5 milyon 484 bin 820 (yüzde 10,07) oyla 50, İYİ Parti 5 milyon275 bin 981 (yüzde 9,69) oyla 43, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi 4 milyon 803 bin 922 (yüzde 8,82) oyla 61, Yeniden Refah Partisi 1 milyon 527 bin 48 (yüzde 2,80) oyla 5, Türkiye İşçi Partisi 956 bin 57 (yüzde 1,76) oyla 4 milletvekili kazandı.

31 Mart 2019 tarihinde yapılan Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi YSK tarafından 6 Mayıs 2019 tarihinde iptal edilmiştir. Bunun sonucunda 23 Haziran’da söz konusu seçim tekrarlanmıştır. İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanlığı seçimi için, 10 milyon 570 bin 222 seçmen oy kullanmıştır. CHP İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Ekrem İmamoğlu 4 milyon 698 bin 782, AK Parti İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Binali Yıldırım ise 3 milyon 921 bin 201 seçmenin oyunu aldı.

2019 Türkiye yerel seçimleri, resmi adıyla 31 Mart 2019 mahalli idareler seçimlerinde 28 milyon 498 bin 346 seçmen sandığa giderken, katılım yüzde 84,69 olarak gerçekleşti. İl Genel Meclisi sonuçlarına göre AK Parti oyların yüzde 44,33'ünü alarak birinci parti oldu. CHP yüzde 30,12 İYİ Parti yüzde 7,45, MHP yüzde 7,31, HDP yüzde 4,24, Saadet Partisi yüzde 2,71 oranında oy aldı.

24 Haziran 2018 Pazar günü yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde; geçerli oyların seçime katılan siyasi partilere ve bağımsız adaylara dağılımı ile bu dağılımın oranlarına göre AK Parti toplam 21 milyon 338 bin 693 (yüzde 42,56) oyla parlamentoda 295, CHP 11 milyon 354 bin 190 (yüzde 22,65) oyla 146, MHP 5 milyon 565 bin 331 (yüzde 11,10) oyla 49, HDP 5 milyon 867 bin 302 (yüzde 11,70) oyla 67, İYİ Parti 4 milyon 993 bin 479 (yüzde 9,96) oyla 43 milletvekili kazandı.

Türkiye'deki 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimleri, 24 Haziran 2018 tarihinde gerçekleşti. 2018 seçimleri ile başkanlık sisteminin ilk hükümeti göreve başladı. Geçerli oyların seçime katılan adaya dağılımına göre, AK Parti ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı’nın adayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yurt içinde 25 milyon 436 bin 238, yurt dışında 807 bin 974, gümrük kapılarında 86 bin 611 olmak üzere toplam oyların 26 milyon 330 bin 823'ünü (yüzde 52,59) alarak Cumhurbaşkanı seçildi. CHP’nin adayı Muharrem İnce yüzde 30,64, İYİ Parti’nin adayı Meral Akşener yüzde 7,29, HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş ise yüzde 8,40 oy almıştır.

2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu (2017 Halk oylaması), 16 Nisan 2017'de gerçekleşen halk oylamasıdır. Mevcut Türkiye Anayasası'nın 18 maddesi üzerindeki değişikliklerin oylamayla halka sunulmasıdır. Referandum sonucunda AK Parti ve MHP’nin ortak kampanyası ile %51,41 evet oyu ile anayasa değişiklikleri kabul edildi. Referandumda %48,59 da hayır oyu çıkmıştır. Bu sonuçla Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçmiştir. Bu referandumla milletvekili seçilme yaşı da oy verme yaşıyla aynı olan 18'e indirildi.

1 Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri, 7 Haziran 2015'te yapılan genel seçimlerin ardından hükümet kurulamaması üzerine yapılan erken genel seçimlerdir. Bu seçimlerde de bir önceki seçimde sandıktan birinci parti olarak çıkan AK Parti yüzde 49,50 ile 317 milletvekili kazanmış ve tek başına iktidar olacak sandalye sayısını elde etmiştir. Ana muhalefet partisi CHP ise yüzde 25,32 ile 134 milletvekili, Devlet Bahçeli liderliğindeki MHP yüzde 11,90 ile 40 milletvekili, HDP yüzde 10,76 ile 59 milletvekili sayısına ulaştı.

Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri, 7 Haziran 2015 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi 25. Dönemi'nin 550 yeni üyesini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir. 20 siyasi partinin katıldığı seçimde Ahmet Davutoğlu’nun genel başkanı olduğu AK Parti yüzde 40,87 ile 258 milletvekili, Kemal Kılıçdaroğlu’nun genel başkanı olduğu CHP yüzde 24,95 ile 132 milletvekili, Devlet Bahçeli liderliğindeki MHP yüzde 16,29 ile 80 milletvekili, Selahattin Demirtaş liderliğindeki HDP ise yüzde 13,12 ile 80 milletvekili sayısına ulaştı.

2014 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi, Türkiye'nin 12. cumhurbaşkanını belirlemek için 10 Ağustos 2014 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde cumhurbaşkanının doğrudan halk oyuyla seçildiği ilk seçim olmuştur. Seçimlerde kullanılan ve geçerli sayılan oyların yüzde 51,79'unu elde eden AK Parti’nin adayı Recep Tayyip Erdoğan Türkiye Cumhuriyeti'nin 12. Cumhurbaşkanı seçildi. Diğer adaylardan CHP ve MHP’nin ‘çatı adayı’ Ekmeleddin İhsanoğlu 15 milyon 587 bin 720 oyla yüzde 38,44, HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş ise 3 milyon 958 bin 48 oyla yüzde 9,76 oranında oy aldı.

2014 Türkiye yerel seçimleri, resmi adıyla 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri, 30 Mart 2014 tarihinde yapılan, Türkiye sınırları içinde tüm yerel yönetimlerin belirlendiği seçimdir. Seçimlerde belediye başkanları ve il genel meclis üyeleriyle birlikte muhtarlar da seçilmiştir.

30 Mart 2014 seçimlerine 26 siyasi parti katıldı. 52 milyon 608 bin 398 seçmen 194 bin 42 sandıkta oy kullandı. Katılım oranı yüzde 89,19 olarak gerçekleşti. AK Parti yüzde 43,16 oyla 18 büyükşehir, 32 il ve 559 ilçe; CHP yüzde 26,58 oyla 6 büyükşehir, 7 il ve 161 ilçe; MHP yüzde 17,66 oyla 3 büyükşehir, 5 il ve 106 ilçe; BDP yüzde 4,16 oyla 2 büyükşehir, 7 il ve 67 ilçe belediye başkanlığı kazandı. İl genel meclisi oylarında ise AK Parti yüzde 43,39, CHP yüzde 25,53, MHP yüzde 17,57 ve BDP yüzde 4,56 oy aldı.

2011 Türkiye genel seçimleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi 24. Dönem üyelerinin seçilmesi için 12 Haziran 2011'de yapılan genel seçimlerdir. Seçimlere 27 siyasi parti katılmıştır. Seçmenlerin yüzde 83,16'sı sandık başına giderek katılım gösterdi. Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğindeki AK Parti yüzde 49,83, Kemal Kılıçdaroğlu liderliğindeki CHP yüzde 25,98 ve Devlet Bahçeli liderliğindeki MHP yüzde 13,01 oy aldı. TBMM'deki sandalye sayıları ise AK Parti 327, MHP 53, CHP’de 135, bağımsızlar 35 şeklinde oluştu.

2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu 12 Eylül Pazar günü yapılmış ve Anayasa'da yapılan birtakım değişiklikleri içermiştir. Toplam 26 maddeyi içeren anayasa değişiklik paketi, TBMM tarafından kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından referanduma sunuldu. Referandum sonucunda %57,88 evet ve %42,12 hayır oyu çıkarak anayasa değişiklikleri kabul edildi.

2009 Türkiye yerel seçimleri, Türkiye sınırları içinde tüm yerel yönetimlerin belirlendiği seçimdir. Seçime 19 siyasi parti katıldı. 48 milyon 49 bin 446 seçmen 177 bin 431 sandıkta oy kullandı. Seçimlere katılım oranı yüzde 85,19 olarak gerçekleşti.

Erdoğan liderliğindeki AK Parti 10 büyükşehir, 35 il ve 447 ilçe; Deniz Baykal’ın genel başkanı olduğu CHP 3 büyükşehir, 10 il ve 170 ilçe; Devlet Bahçeli liderliğindeki MHP 1 büyükşehir, 9 il ve 129 ilçe; Ahmet Türk’ün genel başkanı olduğu Demokratik Toplum Partisi (DTP) 1 büyükşehir, 7 il ve 50 ilçe belediye başkanlığı kazandı. İl genel meclisi oylarında ise AK Parti yüzde 38,39, CHP yüzde 23,08, MHP yüzde 15,97 ve DTP yüzde 5,7 oy aldı.

2007 Türkiye Anayasa Değişikliği referandumu, 21 Ekim 2007 tarihinde Türkiye'de, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi başta olmak üzere 5 maddelik anayasa değişikliklerinin halk oyuna sunulmasıdır. Türkiye'de yapılan beşinci halk oylamasıdır.

2007 Türkiye Anayasa Değişikliği referandumunda 42.690.252 seçmenden yüzde 67,51’i oy kullandı. Toplam 28.819.319 oydan 28.167.661’i geçerli sayıldı. Anayasa değişikliğine yüzde 68.95 “Evet” derken, yüzde 31,05 “Hayır” oyu kullandı. Sonuçla Cumhurbaşkanı’nın artık TBMM tarafından değil doğrudan halk iradesi ile seçilmesinin önü açılmış oldu.

2007 Türkiye genel seçimleri, 22 Temmuz 2007 tarihinde TBMM 23. dönem üyelerini belirlemek için yapılan seçimdir. 22 Temmuz 2007'de düzenlenen erken genel seçimlerde AK Parti yüzde 46,58 ile 341 milletvekili, CHP yüzde 20,88 ile 112 milletvekili, MHP ise yüzde 14,27 ile 71 milletvekili çıkarttı. Mehmet Ağar’ın genel başkanı olduğu Demokrat Parti ise yüzde 5,42’lik oy oranı ile yüzde 10 barajını geçememiştir.

2004 Türkiye yerel seçimlerine 20 parti katıldı. 43.552.931 seçmen 173.748 sandıkta oy kullandı. Katılım oranı yüzde 76,25 gerçekleşti. AK Parti 12 büyükşehir, 1753 il ve ilçe; CHP 2 büyükşehir, 469 il ve ilçe; SHP 1 büyükşehir, 64 il ve ilçe; DSP 1 büyükşehir, 30 il ve ilçe belediye başkanlığı kazandı. Ayrıca MHP 247, DYP 389, SP 63 ANAP 101, GP 13 30 il ve ilçe belediye başkanlığı elde etti.

İl genel meclisi oylarında ise AK Parti yüzde 41.67, CHP yüzde 18.23, MHP yüzde 10.45, Mehmet Ağar liderliğindeki DYP yüzde 9.97, Murat Karayalçın’ın genel başkanı olduğu SHP yüzde 5.15, Recai Kutan’ın genel başkanı olduğu SP yüzde 4.02 ve Genç Parti ise yüzde 2.60 oy aldı.

3 Kasım 2002 Pazar günü Türkiye genelinde yapılan genel seçimdir. Bu genel seçim ile Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 22. dönem milletvekilleri seçilmiştir. Yüksek Seçim Kurulu tarafından seçimlere katılım oranı yüzde 79,13 olarak gerçekleşti. Seçimlere katılan 18 siyasi partiden yalnızca Adalet ve Kalkınma Partisi ile Cumhuriyet Halk Partisi yüzde 10'luk ülke barajını aşarak TBMM'de temsil edilmeye hak kazandı. Recep Tayyip Erdoğan ilk kez AK Parti ile seçimlere girerek yüzde 34,28 oyla TBMM'de partisine 363 sandalye kazandı. Deniz Baykal liderliğindeki CHP ise ikinci parti oldu. Meclis'e 9 isim ise bağımsız olarak girdi. Seçim sonuçları şu şekilde oluştu; AK Parti yüzde 34,28 (milletvekili) CHP yüzde 19,39 (milletvekili) Tansu Çiller liderliğindeki DYP yüzde 9,54, Devlet Bahçeli liderliğindeki MHP yüzde 8,36, Cem Uzan liderliğindeki Genç Parti yüzde 7,25, DEHAP 6,22, Mesut Yılmaz liderliğindeki ANAP 5,13, Recai Kutan liderliğindeki Saadet Partisi (SP) 2,49, Bülent Ecevit liderliğindeki DSP 1,22. 3 Kasım 2002 seçimleri, seçmenlerin bir önceki seçimde Meclis’e gönderdiği siyasi partilerin tamamını (DSP, MHP, ANAP, DYP, Fazilet) Meclis dışına itmesiyle de siyasi tarihe bir ilk olarak geçmiştir.

1999 Türkiye genel seçimleri, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan ve TBMM 21. dönem milletvekillerinin belirlendiği genel seçim. Türkiye'nin 80 ilindeki 84 seçim çevresinde, % 10 ülke barajlı d'Hondt sisteminin uygulanarak gerçekleştirilen seçimlerde 550 milletvekili TBMM'ye girmiştir. Seçimlerden Bülent Ecevit'in liderliğini yaptığı DSP birinci, Devlet Bahçeli'nin genel başkanı olduğu MHP ise ikinci parti olmuştur.

Seçim sonrası tablo şu şekilde oluşmuştur; DSP 22,19 (136 milletvekili) MHP 17,98 (129 milletvekili) FP 15,41 (111 milletvekili) ANAP 13,22 (86 milletvekili) DYP 12,01 (85 milletvekili), CHP 8,71, HADEP 4,75.

1999 Türkiye yerel seçimleri, 18 Nisan 1999'da erken genel seçimler ile birlikte düzenlenen yerel seçimlerdir. Devlet Bahçeli'nin genel başkanı olduğu Milliyetçi Hareket Partisi 21 ilde, Recai Kutan'ın genel başkanı olduğu Fazilet Partisi 16 ilde, Mesut Yılmaz'ın liderliğini yaptığı Anavatan Partisi 13 ilde, Deniz Baykal'ın liderliğini yaptığı Cumhuriyet Halk Partisi 11 ilde, Bülent Ecevit'in genel başkanı olduğu Demokratik Sol Parti 9 ilde, Murat Bozlak'ın gene başkanı olduğu Halkın Demokrasi Partisi 7 ilde, Tansu Çiller'in genel başkanı olduğu Doğru Yol Partisi ise 3 ilde seçimleri kazanmıştır. İl genel meclisi sonuçlarına göre tablo şu şekilde oluşmuştur; DSP yüzde 18,70 MHP yüzde 17,17 FP 16,48 ANAP yüzde 15,03 DYP yüzde 13,21 CHP yüzde 11,08 HADEP yüzde 3,48.

1995 Türkiye genel seçimleri, TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde % 10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı. Seçimlerden birinci parti olarak Necmettin Erbakan liderliğindeki Refah Partisi çıktı. Mesut Yılmaz'ın genel başkanı olduğu Anavatan Partisi ikinci, Tansu Çiller'in genel başkanı olduğu Doğru Yol Partisi üçüncü, Bülent Ecevit'in liderliğini yaptığı DSP dördüncü, Deniz Baykal'ın genel başkanı olduğu Cumhuriyet Halk Partisi ise beşinci oldu. 550 milletvekilinin Meclis'e girdiği seçim sonuçları ise şu şekilde oluştu; Refah Partisi yüzde 21,38 (158 milletvekili) ANAP yüzde 19,65 (132 milletvekili) DYP yüzde 19,18 (135 milletvekili) DSP yüzde 14,64 (76 milletvekili) CHP yüzde 10,17 (49 milletvekili) MHP yüzde 8,18.1995 yılında kanuna bir defa daha düzenleme getirildi ve getirilen değişiklikle seçme yaşı “yirmi yaşına girmiş olma” yerine “18 yaşını doldurmuş olma” şeklinde düzenlendi. Bu seçimlerde ilk kez 18 yaşına giren seçmenler de oy kullandı.

1994 Türkiye yerel seçimleri, 27 Mart 1994'te düzenlenen yerel seçimlerdir. Necmettin Erbakan liderliğindeki Refah Partisi 28 ilde, Mesut Yılmaz liderliğindeki Anavatan Partisi 14 ilde, Tansu Çiller'in genel başkanı olduğu Doğru Yol Partisi 11 ilde, Murat Karayalçın'ın genel başkanı olduğu Sosyaldemokrat Halkçı Parti 10 ilde, Alparslan Türkeş'in liderliğini yaptığı Milliyetçi Hareket Partisi 8 ilde, Deniz Baykal'ın liderliğini yaptığı Cumhuriyet Halk Partisi ise 5 ilde seçimleri kazanmıştır.

Altı siyasi parti ve bağımsız adayların yarıştığı 20 Ekim 1991’deki seçimlerde, Mesut Yılmaz ilk kez ANAP Genel Başkanı olarak yarıştı. Sandıktan çıkan birinci parti ise Süleyman Demirel'in lideri olduğu DYP oldu. Erbakan'ın Refah Partisi ile Ecevit'in DSP'si de oylarını artırdı. Seçim sonuçları şöyle oluştu; DYP yüzde 27,03 (119 milletvekili) ANAP yüzde 24,01 (177 milletvekili) SHP yüzde 20,75 (11 milletvekili) RP yüzde 16,88 (62 milletvekili) DSP yüzde 10,75 ( 7 milletvekili)

1989 yılındaki yerel seçimler, 26 Mart 1989 günü yapılmıştır. Toplam 7 siyasi partinin katıldığı seçimlerde, il Genel Meclisi seçimleri baz alındığında % 28.7 oy alan Erdal İnönü'nün genel başkanı olduğu Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birinci parti olmuştur. 1984 yerel seçimleriyle karşılaştırıldığında oyları yaklaşık 20 puan gerileyen iktidardaki Anavatan Partisi (ANAP), SHP ve Doğru Yol Partisi'nin (DYP) ardından üçüncü olmuştur.

SHP, başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 39 ilin belediye başkanlıklarını kazandı. Bunu 16 ile DYP, 5 ille Refah Partisi, üçer ille (Bitlis, Elazığ, Erzincan, Hakkâri, Malatya, Yozgat) ANAP ile MÇP ve 1 ilde (Tunceli) bağımsız aday izledi. Seçim sonuçları şu şekilde oluştu; SHP yüzde 28,7 DYP yüzde 25, ANAP yüzde 21,8 Refah Partisi yüzde 9,8 DSP yüzde 9 MÇP yüzde 4,1.

1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, Türkiye’de yapılan dördüncü, hayır çıkan ilk halk oylaması olarak kayıtlara geçmiştir. 1982 Anayasası'nın 127. maddesindeki yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusunda 25 Eylül 1988’de yapıldı. Seçmenlerin yüzde 65’i 'hayır', yüzde 35’i 'evet' oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene alınması için Anayasa’nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı.

1987 Türkiye genel seçimleri ile TBMM 18. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimler 29 Kasım 1987 tarihinde, 67 ildeki 104 seçim çevresinde düzenlendi. 450 milletvekilliğinin belirlendiği seçimlere 7 siyasi parti ve toplam 3.214 aday katıldı. Seçime katılan 7 parti de 450'şer aday gösterdi, ayrıca 41 seçim çevresinde 64 kişi de seçime bağımsız aday olarak katıldı.

Süleyman Demirel'in Doğru Yol Partisi (DYP) Genel Başkanı, Necmettin Erbakan'ın Refah Partisi Genel Başkanı, Bülent Ecevit'in Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı, Alparslan Türkeş'in de Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) Genel Başkanı olarak siyaset arenasına döndüğü seçimlere katılım oranı yüzde 93,3 olarak ölçüldü. Sisteme göre, önce yüzde 10 oranındaki Türkiye barajı belirlendi. Seçim sonuçları şu şekilde oluştu; ANAP yüzde 36,31 (292 milletvekili) Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) yüzde 24,74 (99 milletvekili) DYP yüzde 19,14 (59 milletvekili) DSP yüzde 8,53, RP yüzde 7,16, MÇP yüzde 2,93.

Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylaması olan 1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, 1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması konusunda 6 Eylül 1987'de düzenlendi. 12 Eylül darbe yönetimi o dönemki siyasi partilerin genel merkez yöneticilerine 10 yıl, il ve ilçe yöneticilerine ise 5 yıl siyaset yasağı getirmişti. Halk oylamasına 24.436.821 seçmen katıldı. Geçerli 23.347.856 oydan 11.711.461'i 'evet' (% 50.16), 11.636.395'i 'hayır' (% 49.84) çıktı. Böylece, Geçici 4. madde yürürlükten kalktı. Referanduma evet oyu veren Türk halkı, darbecilerin siyaset yasağına son verdi. Böylelikle Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan, Alparslan Türkeş gibi siyasetçilere yeniden siyaset yapma yolu açıldı. 12 Eylül 1980 darbesi ile getirilen siyasi yasakları kaldıran anayasa referandumu olarak bilinir. 18 Mayıs 1987’de yürürlüğe giren, “7.11.1982 Tarih ve 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67, 75, 175 inci Maddelerinin Değiştirilmesi ve Geçici 4 üncü Maddesinin Yürürlükten Kaldırılması Hakkında Kanun” ile birlikte seçme yaşı “20 yaşına girmiş olma” şartına bağlanarak düşürülmüş bu referandumda da uygulanmıştır.

1984 Türkiye yerel seçimleri, 12 Eylül Darbesinden sonra yapılan ilk yerel seçimlerdir.

İl Genel Meclisi oy oranları baz alındığında Anavatan Partisi (ANAP) %41,5 oy alarak birinci parti olmayı sürdürmüştür. Sonuçlara göre 67 ilden İstanbul, Ankara ve İzmir ile birlikte 57'sinde ANAP, 8'inde Erdal İnönü'nün liderliğini yaptığı SODEP, 3'ünde Turgut Sunalp'ın genel başkanı olduğu MDP ve 2'sinde Ahmet Tekdal'ın lideri olduğu Refah Partisi seçimleri kazandılar. Yeni kurulan partilerden Doğru Yol Partisi (DYP) de bu seçimlere Yıldırım Avcı'nın genel başkanlığında katılmıştır. Seçim sonrası il genel meclisi oyları baz alındığında sonuçlar şu şekilde oluştu: ANAP yüzde 41,52 Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) yüzde 23,35 Doğru Yol Partisi (DYP) yüzde 13,25 Halkçı Parti yüzde 8,76 MDP yüzde 7,10 Refah Partisi yüzde 4,40.

12 Eylül Darbesinin ardından yapılan ilk genel seçimdir. Bu genel seçim ile TBMM 17. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimlere Millî Güvenlik Konseyi'nin izin verdiği üç parti katıldı. Turgut Özal liderliğinde kurulan Anavatan Partisi, 400 kişiden oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 211 milletvekili çıkartarak tek başına iktidar oldu. Seçimlerde ANAP kullanılan oyların yüzde 45,14'ünü alırken, Necdet Calp’in lideri olduğu Halkçı Parti yüzde 30,46'lık (117 milletvekili) oy oranı ile ana muhalefet partisi oldu. Turgut Sunalp’ın genel başkanı olduğu Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) ise yüzde 23,27'lik oran (71 milletvekili) ile üçüncü parti oldu.

1982 Türkiye anayasa referandumu, Türkiye’de yapılan ikinci halk oylamasıdır.

12 Eylül Darbesi'nden sonra hazırlanan 1982 Anayasası için yapıldı. 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması ile 1982 Anayasası yüzde 8,63 "RET" oyuna karşılık yüzde 91,37 "KABUL" oyuyla kabul edildi.

12 Eylül askeri darbesi öncesi yapılan son seçimdir. 11 Aralık 1977 Yerel Seçimleri Türkiye çapındaki yerel yöneticileri (belediye başkanlıkları, il genel meclisi/belediye meclisi üyelikleri, muhtarlar ve ihtiyar heyetleri) belirlemek üzere yapılmıştır. Seçimlerde 67'si il belediyesi olmak üzere toplam 1730 belediyenin yöneticileri belirlendi. İl Genel Meclisi oy oranları baz alındığında Bülent Ecevit liderliğindeki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) % 41,7 oy alarak birinci parti olmuştur. CHP'nin Belediye Başkanlığı Seçimlerindeki oyu %48'dir. 67 ilden İstanbul, Ankara ve İzmir ile birlikte 42'sinde CHP, 15'inde Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi (AP), 5'inde (Bingöl, Çankırı, Elazığ, Erzincan, Yozgat) Alparslan Türkeş liderliğindeki MHP, 3'ünde (Adıyaman, Konya, Muş) Necmettin Erbakan liderliğindeki Millî Selamet Partisi ve 2'sinde (Diyarbakır, Malatya) Bağımsızlar seçimleri kazandılar.

Seçim sonucunda İl Genel Meclisi verileriyle seçim tablosu şu şekilde oluştu: CHP yüzde 41,72 AP 37,10 MSP yüzde 6,90 MHP yüzde 6,60 Demokratik Parti yüzde 1,0 Bağımsızlar yüzde 5.

Bu seçimlerde barajsız D'Hondt sisteminin uygulandı. Seçimlere 8 siyasi parti katıldı, katılım oranı yüzde 72 olarak gerçekleşti. Seçimlerde hiçbir parti tek başına iktidara gelecek çoğunluğu sağlayamadı. Seçim sonuçları şu şekilde oluştu; CHP %41,4 (213 milletvekili), AP %36,8 (189 milletvekili), MSP %8,6 (24 milletvekili), MHP %6,4 (16 milletvekili), CGP %1,9 (3 milletvekili), DP %1,9 (1 milletvekili). 67 ilden 31'inde CHP, 31'inde AP, 5'inde de bağımsız adaylar birinci oldu.

1973 Genel Seçimi'nden yaklaşık iki ay sonra 9 Aralık 1973 tarihinde yapılan yerel seçimlerdir. Cumhuriyet Halk Partisi; Ankara, İstanbul ve İzmir'in de aralarında bulunduğu 33 ilin belediye başkanlıklarını kazanırken, 22 ilde Adalet Partisi, 3 ilde (Adıyaman, Muş, Tokat) Millî Selamet Partisi, Konya'da Demokratik Parti seçimleri kazanmıştır. Seçim sonuçları ise şu şekilde oluşmuştur; CHP yüzde 37, AP yüzde 32,3, MSP yüzde 6,20, CGP yüzde 2,9, MHP yüzde 1,3 bağımsızlar yüzde 9.

12 Mart 1972 askeri darbesinin gölgesinde girilen 14 Ekim 1973 seçimleri, Bülent Ecevit'in CHP Genel Başkanı olarak katıldığı ilk seçimlerdir. Alparslan Türkeş liderliğindeki Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Necmettin Erbakan'ın kurduğu Milli Selamet Partisi de seçimlere katılmıştır. Süleyman Demirel de Adalet Partisi lideri olarak seçim yarışına katılmıştır. Adalet Partisi'nden ayrılanların kurduğu Demokratik Parti de bu seçimlere Ferruh Bozbeyli liderliğinde girmiştir. 450 sandalyenin belirlendiği seçim sonuçları şu şekilde oluşmuştur; CHP yüzde 33,30 ( 185 milletvekili), AP yüzde 29,82 (149 milletvekili), Demokratik Parti yüzde 11,89(45 milletvekili), MSP yüzde 11,80 (48 milletvekili), CGP yüzde 5,26 (13 milletvekili), MHP yüzde 3,38 (3 milletvekili), TBP yüzde 1,14 (1 milletvekili) ve bağımsızlar yüzde 2,83 (6 milletvekili).

1969 genel seçimleri, 1961 Anayasası'nın kabulünden sonra düzenlenen 3. genel seçimdir.

Seçimlere toplam 8 parti katıldı. Adalet Partisi (AP), Birlik Partisi (BP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Güven Partisi (GP), Millet Partisi (MP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Yeni Türkiye Partisi (YTP). 1969 genel seçimleri, %64,3 katılım oranı ile 1950'den itibaren düzenlenen genel seçimler arasında katılım oranı en düşük seçim olmuştur. İsmet İnönü’nün CHP Genel Başkanı olarak girdiği son seçim olarak da bilinir. 8 partinin Meclise girdiği bu seçimler aynı zamanda TBMM'ye o zamana kadar en çok partinin girdiği seçim olmuştur. Partilerin aldığı oy oranları ve kazandıkları vekil sayıları ise şu şekilde oluştu; AP yüzde 46,55 (256 milletvekili), CHP yüzde 27,37 (143 milletvekili), GP yüzde 6,58 (15 milletvekili), MP 3,23 (6 milletvekili), Birlik Partisi yüzde 2,80 (8 milletvekili), TİP yüzde 2,68 (2 milletvekili) YTP yüzde 2,18 (6 milletvekili).

2 Haziran 1968 tarihinde yapılan yerel seçimlerdir. Süleyman Demirel’in liderliğindeki Adalet Partisi; Ankara, İstanbul ve İzmir'in de aralarında bulunduğu 39 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. İsmet İnönü'nün liderliğindeki CHP ise 21 ilde seçimi önde tamamlamıştır. Turhan Feyzioğlu'nun genel başkanı olduğu Cumhuriyetçi Güven Partisi 3 ilde (Hakkâri, Mardin, Van) seçimleri kazanmıştır.

Seçim sonuçları şu şekilde oluşmuştur; Adalet Partisi (AP) yüzde 49, Cumhuriyetçi Halk Partisi (CHP) yüzde 28, Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP) yüzde 6,62.

10 Ekim 1965 tarihinde yapılan genel seçimler ile TBMM 13. dönem milletvekilleri seçildi.

İlk kez Millî bakiye sisteminin (Seçmenlerin verdikleri oyların, seçim çevrelerinde etkili olmasa dahi ülke genelinde etkili olacağı, küçük partilerin de temsil oranını artıran bir sistem) uygulandığı bu seçimlerde, 450 sandalyeli Meclis'e 6 siyasi parti girdi. Süleyman Demirel'in genel başkanlığında Adalet Partisi (AP) birinci parti oldu.

Seçimlerde Türkiye İşçi Partisi (TİP) de ilk kez Meclis'te temsil hakkı kazandı. Alparslan Türkeş de Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) lideri olarak ilk seçimlere genel başkan olarak katıldı. Parlamento şu şekilde oluştu: Adalet Partisi (AP) yüzde 52,9 (240 milletvekili), CHP yüzde 28,7 (134 milletvekili), Millet Partisi (MP) yüzde 6,2 (31 milletvekili), YTP yüzde 3,7 (19 milletvekili), TİP 3,0 (15 milletvekili), CKMP yüzde 2,2 (11 milletvekili).

17 Kasım 1963 belediye başkanlığı seçimleri ilk kez tek dereceli olarak yapılmıştır. Bu yerel seçimlerden önceki seçimlerde belediye başkanı seçilen meclis üyelerinin kendi aralarından birini belirlemesi yoluyla seçilmekteydi. Bu seçimlerde belediye başkanları doğrudan halk tarafından seçilmiştir. Seçimlerde birinci olan parti ise yüzde 45'lik oy aranı ile Ragıp Gümüşpala'nın genel başkanı olduğu Adalet Partisi olmuştur. Adalet Partisi; İzmir dahil 40 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. Ankara ve İstanbul belediyelerini kazanan İsmet İnönü'nün liderliğindeki CHP ise kullanılan oyların yüzde 36'sını alarak ikinci parti konumuna gerilemiştir. Üçüncü olan Yeni Türkiye Partisi'nin oy oranı ise yüzde 6,5 olmuştur.

1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, TBMM 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçimdir. 27 Mayıs Askeri Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir. 1961 Senato seçimleri ile aynı gün yapılmıştır. İsmet İnönü'nün liderliğindeki CHP kullanılan oyların yüzde 36,7'sini alarak (180 milletvekili) birinci parti olmuş, ikinci parti ise yüzde 34,7'lik oy oranını (159 milletvekili) alan Ragıp Gümüşpala'nın genel başkanı olduğu Adalet Partisi (AP) olmuştur. Üçüncü parti yüzde 14'lük oy oranı ile (49 milletvekili) Osman Bölükbaşı'nın liderliğini yaptığı Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CMKP) olurken dördüncü parti ise yüzde 13'lük oy oranı (62 milletvekili) ile Ekrem Alican'ın genel başkanı olduğu Yeni Türkiye Partisi olmuştur. Daha önce 22 olan seçme yaşı bu seçimlerle birlikte 21’e düşürülmüştür.

27 Mayıs Darbesi'nden sonra hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı. 9 Temmuz 1961’deki halk oylaması ile 1961 Anayasası, yüzde 38,3 "hayır" oyuna karşılık, yüzde 61.7 "evet" oyuyla kabul edildi.

Adnan Menderes'in genel başkanı olduğu Demokrat Parti, 27 Ekim 1957'de yapılan genel seçimlerde yüzde 47,8 oy alarak (419 milletvekili) birinci parti olmayı sürdürdü. İsmet İnönü liderliğindeki CHP'nin oy oranı ise yüzde 41 (173 milletvekili) oldu. Bu seçimlerde yüzde 7 oy alan Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) ise 4 milletvekili çıkardı.

25 Eylül - 13 Kasım 1955 tarihleri arasında Türkiye'de iki aşamalı olarak yapılan yerel seçimlerdir. Seçimlere Demokrat Parti ve Türkiye Köylü Partisi katılırken Cumhuriyet Halk Partisi ile Cumhuriyetçi Millet Partisi katılmadı. DP, kullanılan oyların %63,75'ini alarak 597 belediye başkanlığı kazandı. Köylü Partisi de yüzde 4,4'lük oranla 15 belediye başkanlığı kazandı. Bağımsız adaylar ise % 28,21'lik orana ulaşarak 193 belediye başkanlığı kazandı.

2 Mayıs 1954'te yapılan genel seçimlere katılım, yüzde 88,63 oldu. Demokrat Parti, kullanılan oyların % 57,61’ini alarak Meclis'teki milletvekili sandalyelerinin yüzde 93'ünü (408 milletvekili) kazandı. CHP de yüzde 35,36'lık oy oranı ile (31 milletvekili) ikinci parti oldu.

13 Ağustos - 15 Ekim 1950 tarihleri arasında Türkiye'de üç aşamalı olarak yapılan yerel seçimlerdir. Belediye başkanları halk tarafından doğrudan değil, halkoyuyla seçilerek oluşturulan meclisin kendi içerisinden birini başkan olarak belirlemesi yoluyla seçilmiştir. Seçimlere Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi ve Millet Partisi katıldı. İlk olarak 13 Ağustos 1950 tarihinde Köy ve Mahalle Muhtarlığı ve İhtiyar Heyeti seçimleri, 3 Eylül 1950 tarihinde ise Belediye Meclisi ve Belediye Başkanlığı seçimleri ve 15 Ekim 1950 tarihinde de İl Genel Meclisi seçimleri yapıldı. Ülke genelinde 1950 seçimlerine katılım % 53,2 oldu. Kullanılan oylara göre; DP %57,6, CHP %37,5, MP %3,8 ve Bağımsızlar %3,3 oy alarak seçimleri tamamladı.

Çok partili dönemin 14 Mayıs 1950 milletvekili seçimi, seçim öncesinde çıkarılan 5545 sayılı “Milletvekilleri Seçimi Kanunu” na göre, tek dereceli, eşit, genel, gizli oy, açık tasnif usulüne göre adli denetim altında yapılan ilk demokratik seçim olmuştur. Seçimlerde, Demokrat Parti yüzde 53 oy oranıyla, Meclis'teki sandalyelerin yüzde 84'ünü (420 milletvekili) aldı. CHP ise yüzde 39 oy oranı ile (63 milletvekili) ana muhalefet partisi oldu.

Tek parti dönemi, 1946 yılında yapılan ilk çok partili seçimle sona ermiştir. Seçimden önce çıkarılan 4918 sayılı Milletvekilleri Seçimi Kanunu ile iki dereceli olan seçim sistemi, tek dereceli çoğunluk seçim sistemine dönüştürülmüştür. Ancak “açık oy, gizli tasnif” yöntemi kullanılmış ve denetim adli birimler yerine idari birimlerce yapılmıştır. Bu nedenle sonuçları üzerinde uzun süren tartışmalar olmuştur. 1946 seçimlerine, CHP’nin dışında, çok partili siyasal yaşamın ilk partisi olan ve 18 Temmuz 1945 tarihinde Nuri Demirağ tarafından kurulan Milli Kalkınma Partisi (MKP) ile 7 Ocak 1946 yılında, Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan tarafından kurulan Demokrat Parti (DP) de katılmıştır. 21 Temmuz 1946'da yapılan ilk çok partili seçimi Cumhuriyet Halk Partisi kazandı. Milletvekili genel seçimlerinde CHP 397, Demokrat Parti 61 ve bağımsızlar 7 milletvekilliği kazandı.